Łódzkie zachwyca. Duch historii i piękno sakralne – Kościół Niepokalanego Poczęcia NMP w Lutomiersku

Lutomiersk, niewielka miejscowość w powiecie pabianickim, może poszczycić się zabytkiem, który zachwyca nie tylko kunsztem architektonicznym, ale także bogactwem historii. Kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny liczący sobie ponad 320 lat, to świadek burzliwych dziejów regionu i zarazem miejsce, które tętni duchowym życiem do dziś.

Historia kościoła w Lutomiersku sięga połowy XVII wieku. Dawny klasztor reformatów, dziś prowadzony przez salezjanów, pełni funkcję Salezjańskiej Szkoły Muzycznej.

Historia tego miejsca sięga 1650 roku, kiedy to ówczesny wojewoda rawski Andrzej Grudziński ufundował klasztor dla Franciszkanów reformatów. Powstał on na fundamentach XV-wiecznego zamku rycerskiego. W latach 1651–1659 obiekt był sukcesywnie rozbudowywany przez Annę Grudzińską i jej syna Marcina Grudzińskiego, podkomorzego inowrocławskiego. To właśnie wtedy powstała barokowa świątynia, którą konsekrowano w 1659 roku.

Po powstaniu styczniowym klasztor został skasowany przez rosyjskie władze, gdy wyszło na jaw, że w klasztornych piwnicach ukrywano powstańców. Zakonnicy mogli jednak pozostać w budynkach. Po śmierci ostatniego reformata w 1900 roku, klasztor wystawiono na licytację. Nabyła go gmina Lutomiersk, która przekazała zabudowania diecezji kujawsko-kaliskiej.

Tragiczny rozdział w historii obiektu przyniósł rok 1914 – podczas I wojny światowej klasztor spłonął. W 1925 roku kompleks trafił w ręce salezjanów, którzy rozpoczęli jego odbudowę. Przez kolejne dekady pełnił różne funkcje – od domu dziecka i zakładu wychowawczego, po dom rekolekcyjny i ośrodek formacyjny dla młodych duchownych w latach 50. i 60. XX wieku.

W 1996 roku w murach klasztoru zainaugurowała działalność Salezjańska Szkoła Muzyczna.

Barokowy kościół, który przetrwał liczne dziejowe zawirowania, to murowana, jednonawowa świątynia o orientowanym układzie. Wnętrze nakrywa kolebkowe sklepienie, a chór muzyczny wspiera się na arkadach.

- Wystrój kościoła pochodzi z początku dwudziestego wieku. Praktycznie żadne elementy z siedemnastego wieku nie przetrwały, zostały zniszczone – mówi ksiądz Krzysztof Dąbrowski, dyrektor wspólnoty salezjańskiej w Lutomiersku.

Najcenniejszym elementem w kościele jest ołtarz główny, który pochodzi z 1925 roku. W centrum ołtarza znajduje się drewniany krzyż, na tle Jerozolimy. Panorama miasta wykonana jest ze srebra.

W zakrystii zachowały się cenne elementy dawnego wyposażenia: rokokowe szafy oraz komoda z XVIII wieku – świadectwo kunsztu dawnych rzemieślników.

Prace konserwatorskie z pomocą województwa

W 2025 roku kościół w Lutomiersku znalazł się w gronie beneficjentów programu „Łódzkie dla zabytków". Dzięki dotacji przyznanej przez Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego w wysokości 170 tysięcy złotych, możliwe będzie przeprowadzenie drugiego etapu prac konserwatorskich przy ołtarzu głównym.

To kontynuacja szeroko zakrojonych działań mających na celu zachowanie wyjątkowego dziedzictwa sakralnego świątyni. Prace konserwatorskie do tej pory objęły m.in. oczyszczenie i zabezpieczenie i pomalowanie rzeźb oraz rekonstrukcję zniszczonych elementów dekoracyjnych.

– Ten kościół to nie tylko miejsce modlitwy, ale żywy pomnik historii Lutomierska. Każdy element wystroju, każda figura i zdobienie to opowieść o przeszłości, wierze i kulturze tego regionu. Dzięki wsparciu województwa możemy przywracać świątyni jej dawny blask i zachować ją dla przyszłych pokoleń. Ta dotacja to dla nas wielka radość i impuls do dalszych działań – mówi ksiądz Kazimierz Dąbrowski.

Dziedzictwo, które trwa

Kościół Niepokalanego Poczęcia NMP w Lutomiersku to miejsce wyjątkowe – duchowe serce miejscowości, perła architektury i cenny zabytek. Choć czas odcisnął na nim swoje piętno, dzięki trosce wspólnoty parafialnej i wsparciu samorządu województwa łódzkiego – świątynia odzyskuje swój dawny blask.

Dla jednych to miejsce modlitwy i duchowego skupienia, dla innych – cel turystyczny i źródło fascynacji historią. Ale dla wszystkich – nieodłączny element tożsamości Lutomierska i łódzkiego regionu.

Zdjęcia: Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego